Kortizol, böbrek üstü bezlerinden salgılanan ve vücudun stresle baş etmesini sağlayan hayati bir hormondur. Aynı zamanda kan şekeri regülasyonu, bağışıklık sistemi kontrolü ve metabolizma üzerinde etkili rol oynar. Kortizol tahlili, kanda, idrarda veya tükürükteki kortizol seviyesini ölçerek stres hormonu dengesini değerlendirir.
Bu test şu durumların tanısı ve takibinde kullanılır:
Kortizol düzeyleri günün saatine göre değişiklik gösterir. Sabah yüksek, akşam düşük olmalıdır.
Not: Laboratuvara, yaşa ve kullanılan yönteme göre değişebilir.
Kortizol yüksekliği, genellikle vücudun aşırı stres altında olduğunu veya hormonal dengesizlik yaşadığını gösterir. Bu durum Cushing Sendromu, obezite, hipertansiyon gibi ciddi sağlık sorunlarına işaret edebilir.
Kortizol düşüklüğü, genellikle Addison hastalığı, hipofiz yetmezliği veya uzun süreli stres baskılamasına bağlı olabilir. Bu durum hayati tehlike oluşturabilecek adrenal kriz riskini artırır.
Kortizol seviyesi, yalnızca stresle değil; aynı zamanda birçok sistemsel bozuklukla da doğrudan ilişkilidir. Doğru saat aralığında yapılan test, hastalıkların erken tanısı için kritik öneme sahiptir. Belirtiler sizde varsa mutlaka bir endokrinoloji uzmanına başvurun.
Kortizol Tahlili Ne İçin Yapılır?
Bu test şu durumların tanısı ve takibinde kullanılır:
Cushing Sendromu (kortizol yüksekliği)
Addison Hastalığı (kortizol düşüklüğü)
Hipofiz veya adrenal bezi bozuklukları
Kronik yorgunluk ve kilo değişimleri
Stres bozuklukları ve hormonal dengesizlikler
Kortizol Normal Değerleri
Kortizol düzeyleri günün saatine göre değişiklik gösterir. Sabah yüksek, akşam düşük olmalıdır.- Sabah (08:00 civarı): 5 – 25 mcg/dL
- Akşam (16:00 civarı): 3 – 10 mcg/dL
Not: Laboratuvara, yaşa ve kullanılan yönteme göre değişebilir.
Kortizol Yüksekliği Ne Anlama Gelir?
Kortizol yüksekliği, genellikle vücudun aşırı stres altında olduğunu veya hormonal dengesizlik yaşadığını gösterir. Bu durum Cushing Sendromu, obezite, hipertansiyon gibi ciddi sağlık sorunlarına işaret edebilir.
Kortizol Yüksekliği Neden Olur?
- Hipofiz bezinden fazla ACTH üretimi (Cushing hastalığı)
Kronik stres
Kortikosteroid ilaç kullanımı- Böbreküstü bezi tümörleri
- Uyku bozuklukları ve depresyon
Kortizol Yüksekliğinde Görülen Belirtiler
Yüzde yuvarlaklaşma (“ay yüz”)- Ani kilo artışı (özellikle karın bölgesinde)
Kronik yorgunluk ve halsizlik
Deride incelme, morarma
Yüksek tansiyon ve şeker- Ruh hali bozuklukları (anksiyete, depresyon)
Kortizol Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?
Kortizol düşüklüğü, genellikle Addison hastalığı, hipofiz yetmezliği veya uzun süreli stres baskılamasına bağlı olabilir. Bu durum hayati tehlike oluşturabilecek adrenal kriz riskini artırır.
Kortizol Düşüklüğü Neden Olur?
- Addison hastalığı (adrenal yetmezlik)
- Hipofiz bezi hastalıkları (ACTH azalması)
- Ani steroid kesilmesi
Uzun süreli açlık veya aşırı kilo kaybı
Kortizol Düşüklüğünde Görülen Belirtiler
Aşırı halsizlik ve enerji düşüklüğü
Baş dönmesi ve bayılma eğilimi
Düşük tansiyon
Soğuk intoleransı- Mide bulantısı, kusma, kilo kaybı
Konsantrasyon güçlüğü
Sonuç Olarak