Romatizmal ateş, genellikle çocukluk çağında geçirilen A grubu beta hemolitik streptokok (Streptococcus pyogenes) enfeksiyonlarının (özellikle streptokokal farenjit veya kızıl hastalığı) ardından gelişen, bağışıklık sisteminin anormal tepkisiyle oluşan sistemik bir iltihap hastalığıdır.
Kalp, eklemler, cilt ve sinir sistemini etkileyebilir. Gelişmekte olan ülkelerde hâlâ ciddi bir halk sağlığı sorunudur.
Romatizmal ateşin tanısı, klinik bulgular, boğaz enfeksiyonu öyküsü ve laboratuvar testleri ile konur. En çok kullanılan tanı kriteri, Jones Kriterleridir:
Büyük kriterler:
Küçük kriterler:
Laboratuvar testleri:
En az 2 büyük veya 1 büyük + 2 küçük kriter ve streptokok enfeksiyon kanıtı tanı için yeterlidir.
Romatizmal ateşin belirtileri, genellikle boğaz enfeksiyonundan 2–4 hafta sonra ortaya çıkar:
Belirtiler zamanla ilerleyebilir ve kalıcı kalp hasarına neden olabilir.
Aşağıdaki durumlarda vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır:
Erken teşhis ve tedavi, ileride oluşabilecek kalp kapakçığı hastalıklarını önler.
Tedavi süreci, enfeksiyonun ortadan kaldırılması, iltihabın azaltılması ve uzun vadeli komplikasyonların önlenmesine yöneliktir:
Tedavi sonrası, belirli aralıklarla kardiyolojik takip yapılmalıdır.
Tedavi edilmediğinde ya da ihmal edildiğinde, ciddi ve kalıcı sağlık sorunlarına yol açabilir:
En sık komplikasyon, mitral kapak darlığıdır ve ilerleyen yaşlarda kalp ameliyatı gerektirebilir.
Korunmak için en önemli adım, streptokok enfeksiyonlarını zamanında ve uygun şekilde tedavi etmektir:
Aşısı henüz yoktur, bu yüzden korunma sadece hijyen ve antibiyotik tedavisiyle mümkündür.
Romatizmal ateşin semptomlarını hafifletmeye yardımcı olan bazı doğal yöntemler şunlardır:
Bu yöntemler sadece destekleyici niteliktedir ve mutlaka doktor tedavisi ile birlikte uygulanmalıdır.
Romatizmal ateş, çocuklukta geçirilen bir boğaz enfeksiyonunun ardından gelişebilen, ciddi sonuçlara yol açabilen ama önlenebilir bir hastalıktır. Erken teşhis, doğru antibiyotik kullanımı ve düzenli takip, hem bireysel sağlığı korur hem de toplumda hastalığın yayılmasını engeller.
Kalp, eklemler, cilt ve sinir sistemini etkileyebilir. Gelişmekte olan ülkelerde hâlâ ciddi bir halk sağlığı sorunudur.
Romatizmal Ateş Nasıl Tespit Edilir?
Romatizmal ateşin tanısı, klinik bulgular, boğaz enfeksiyonu öyküsü ve laboratuvar testleri ile konur. En çok kullanılan tanı kriteri, Jones Kriterleridir: Büyük kriterler:- Kalp iltihabı (kardit)
- Eklem iltihabı (poliartrit)
- Kore (istem dışı kas hareketleri)
- Cilt altı nodülleri
- Eritema marginatum (yüzük şeklinde döküntüler)
Küçük kriterler:- Ateş
- Eklem ağrısı
- CRP ve sedimantasyon yüksekliği
- EKG'de PR aralığında uzama
Laboratuvar testleri:- ASO (Anti-streptolizin O) testi yüksek çıkar.
- Strep A hızlı test veya boğaz kültürü ile enfeksiyon doğrulanabilir.
- EKG, EKO (ekokardiyografi) ile kalp tutulumu incelenir.
En az 2 büyük veya 1 büyük + 2 küçük kriter ve streptokok enfeksiyon kanıtı tanı için yeterlidir.
Romatizmal Ateş Belirtileri Nelerdir?
Romatizmal ateşin belirtileri, genellikle boğaz enfeksiyonundan 2–4 hafta sonra ortaya çıkar:
Yüksek ateş
Büyük eklemlerde (diz, dirsek, bilek) gezici ağrı ve şişlik
Kalp çarpıntısı, nefes darlığı (kardit belirtisi)
İstem dışı el, yüz hareketleri (Sydenham kore)
Ciltte yüzük şeklinde döküntüler (eritema marginatum)
Cilt altında bezeler (özellikle dirsek ve diz çevresinde)
Belirtiler zamanla ilerleyebilir ve kalıcı kalp hasarına neden olabilir.
Ne Zaman Doktora Gidilmeli?
Aşağıdaki durumlarda vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır:
Boğaz enfeksiyonu sonrası 2–4 hafta içinde ateş, eklem ağrısı ve/veya kalp çarpıntısı geliştiyse
Nefes alırken göğüste ağrı veya yorgunluk hissediliyorsa- Kontrolsüz kas hareketleri başladıysa
- Ailede romatizmal ateş öyküsü varsa
Antibiyotik tedavisi eksik veya yarım bırakıldıysa
Erken teşhis ve tedavi, ileride oluşabilecek kalp kapakçığı hastalıklarını önler.
Romatizmal Ateş Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavi süreci, enfeksiyonun ortadan kaldırılması, iltihabın azaltılması ve uzun vadeli komplikasyonların önlenmesine yöneliktir:1. Antibiyotik tedavisi
- İlk olarak penisilin ya da eritromisin gibi antibiyotiklerle boğazdaki streptokok bakterisi yok edilir.
- Uzun süreli koruyucu antibiyotik (profilaksi) gerekebilir – özellikle kalp etkilenmişse 5-10 yıl veya daha uzun süre benzatin penisilin enjeksiyonları verilir.
2. İltihap giderici tedavi
- Aspirin veya ibuprofen: Eklem iltihabını ve ateşi azaltır.
- Kortikosteroidler: Şiddetli kardit varsa kullanılır.
3. Yatak istirahati
- Özellikle kalp tutulumu varsa, tam dinlenme önerilir.
Tedavi sonrası, belirli aralıklarla kardiyolojik takip yapılmalıdır. Romatizmal Ateş Nelere Sebep Olur?
Tedavi edilmediğinde ya da ihmal edildiğinde, ciddi ve kalıcı sağlık sorunlarına yol açabilir:- Romatizmal kalp hastalığı: Kalp kapakçıklarında kalıcı hasar
Kalp yetmezliği
Tekrarlayan romatizmal ataklar
Kalp ritim bozuklukları
Kore (sinir sistemi tutulumu)
Okul ve sosyal hayatı olumsuz etkileyen sürekli yorgunluk
En sık komplikasyon, mitral kapak darlığıdır ve ilerleyen yaşlarda kalp ameliyatı gerektirebilir.
Romatizmal Ateşten Nasıl Korunulur?
Korunmak için en önemli adım, streptokok enfeksiyonlarını zamanında ve uygun şekilde tedavi etmektir:
Boğaz enfeksiyonu belirtilerinde doktora başvurmak- Antibiyotik tedavisini eksiksiz tamamlamak
- Kişisel hijyene dikkat etmek
- Hasta bireylerle yakın temastan kaçınmak
Okul ortamlarında el hijyenine dikkat etmek
Doktorun önerdiği koruyucu enjeksiyonları zamanında yaptırmak
Aşısı henüz yoktur, bu yüzden korunma sadece hijyen ve antibiyotik tedavisiyle mümkündür.
Romatizmal Ateşe Ne İyi Gelir?
Romatizmal ateşin semptomlarını hafifletmeye yardımcı olan bazı doğal yöntemler şunlardır:
Besleyici, yumuşak gıdalar ve bol sıvı alımı
İyi dinlenme ve uyku
Bal ve zencefil: Bağışıklık sistemini destekleyebilir.
Tuzlu su gargarası: Boğaz enfeksiyonuna karşı yardımcıdır.- Zerdeçal ve papatya çayı: Antienflamatuar özellik gösterir.
Bu yöntemler sadece destekleyici niteliktedir ve mutlaka doktor tedavisi ile birlikte uygulanmalıdır.