ANCA testi; özellikle
damar iltihapları (vaskülitler) gibi ciddi otoimmün hastalıkların tanısında kullanılan önemli bir kan testidir. Bu yazıda
ANCA nedir,
neden yapılır,
normal değerleri,
yüksek veya düşük çıktığında ne ifade eder,
belirtileri nelerdir gibi tüm merak edilenleri açıklıyoruz.
ANCA (Anti-Nötrofil Sitoplazmik Antikor) Nedir?
ANCA, bağışıklık sisteminin
nötrofil adı verilen beyaz kan hücrelerinin içindeki yapılara karşı ürettiği otoantikorları ifade eder. Bu antikorlar, vücutta
damar duvarlarına saldırarak iltihap (vaskülit) oluşturabilir.
ANCA Testi Ne İçin Yapılır?
ANCA testi, özellikle şu hastalıkların tanı ve takibinde kullanılır:
Granülomatozis ile Polianjiit (GPA) – Eski adıyla Wegener granülomatozisi
Mikroskopik polianjiit (MPA)
Eozinofilik granülomatozis ile polianjiit (EGPA) – Eski adıyla Churg-Strauss sendromu
Otoimmün vaskülitler
Nadiren: İnflamatuvar barsak hastalıkları, romatizmal hastalıklar
ANCA Testinde Hangi Tipler Vardır?
ANCA testi iki ana tipte pozitiflik gösterebilir:
c-ANCA (sitoplazmik ANCA)
- En sık PR3 (Proteinaz-3) antikorlarına karşı gelişir
- Genellikle Granülomatozis ile Polianjiit (GPA) ile ilişkilidir
p-ANCA (perinükleer ANCA)
- En sık MPO (Myeloperoksidaz) antikorlarına karşı gelişir
- Genellikle Mikroskopik polianjiit (MPA) ve EGPA ile ilişkilidir
ANCA Testinde Normal Değerler Nedir?
- Negatif ANCA: Normal kabul edilir
- Pozitif ANCA: Hastalığa işaret edebilir ancak tek başına tanı koydurmaz
Test sonucu genellikle "pozitif/negatif" ya da "titre" şeklinde raporlanır. Pozitif çıkan testlerde hangi alt tipin (c-ANCA / p-ANCA) pozitif olduğu da belirtilir.
ANCA Pozitifliği Ne Anlama Gelir?
ANCA pozitifliği, özellikle
otoimmün vaskülit hastalıklarında görülür. Bu durum,
damar duvarlarının bağışıklık sistemi tarafından hedef alındığını gösterir.
Yüksek ANCA Değeri Neden Olur?
Granülomatozis ile polianjiit (c-ANCA +)
Mikroskopik polianjiit (p-ANCA +)- Eozinofilik granülomatozis ile polianjiit (p-ANCA +)
Enfeksiyonlar (bazı viral/bakteriyel hastalıklar)
Nadiren bazı ilaçlara bağlı (örneğin propiltiyourasil)
ANCA Pozitifliğinde Görülebilecek Belirtiler:
- Burun tıkanıklığı, burun kanaması
- Gözlerde iltihap, kızarıklık
- Akciğerlerde nodül, öksürük, nefes darlığı
- Böbrek fonksiyon bozukluğu (idrarda kan veya protein kaçağı)
- Yorgunluk, ateş, kilo kaybı
- Damar iltihabına bağlı ciltte morluklar
ANCA Negatifliği Ne Anlama Gelir?
ANCA negatifliği, otoimmün vaskülit hastalığı olasılığının düşük olduğunu gösterebilir. Ancak bazı vakalarda
hastalık ANCA negatif seyredebilir.
ANCA Negatifliği Neden Olur?
- Hastalık yoktur
- Vaskülit var ama ANCA üretimi olmamıştır (seronegatif vaskülit)
- Laboratuvar hatası ya da erken dönemde test yapılması
Belirtiler?
ANCA negatif olan kişiler genellikle belirti göstermez. Ancak
şikayetler varsa, doktor
diğer otoimmün testlere başvurabilir.
ANCA Pozitifse Ne Yapılmalı?
Romatoloji veya nefroloji uzmanına yönlendirme gerekir- Böbrek fonksiyon testleri, akciğer grafisi, idrar tahlili, biyopsi gibi ek testler istenebilir
Tanıya göre immünsüpresif tedavi (kortizon, bağışıklık baskılayıcılar) başlanabilir
Özet Tablo
| Başlık | Açıklama |
|---|
| ANCA nedir? | Nötrofillere karşı gelişen otoantikor |
| Ne için yapılır? | Vaskülit (damar iltihabı) hastalıklarının tanısı |
| Normal değer | ANCA negatif |
| Pozitif çıkması | Otoimmün vaskülit olabilir |
| Negatif çıkması | Genellikle normal, ancak istisnalar var |
| Belirtiler | Burun-akciğer-böbrek belirtileri, ateş, halsizlik |
| Tipleri | c-ANCA (PR3), p-ANCA (MPO) |
